dall' Italiano al Dialetto Bośàc'
Digitare una parola o una frase da tradurre in dialetto.
Òl ràgn imbruiù
ÒL RÀGN IMBRUIÙ
Quànca òl ràgn la truat 'na gràata de üa iscè dùlsa ca i vava ilò véspi, àvi e àa móschi, la pensàat de spostàs de cà pròpi ilò sǜ chèla gràata, iscè da pudìi 'mbróiàa tüc' chi ca i se pugiàva sùra a sciüsciàa fò 'l zücher dai gràa de l'üa.
Prónta la cà növa òl ràgn 'l se mès sǜ sùra al sò fil sutìl a speciàa ca vargüu i rués.
Bośàgia Végia
Albosaggia Vecchia
Bośàgia Végia
Bośàgia, al tèep di fée
de brava géet l’era piée,
coma d’estàat èn furmighèer:
i óm con la fòlsc e ‘l codèer
su par li rivi già a bunùra a segàa,
e li fémmi ca li portava da disnàa,
e pó a tra-fó li ‘ndani li se fermava,
e dopomesdì se muntunava …
… parchè l’era iscé ca se usava!
La domàa dòpo se trava-fó i muntuscìi,
òl Nicèto con la Curubina, la Dilèta con l’Angilìi,
quant ca òl pràat l’era süc’ da la rośàda,
òl Tillio con la Restéa, òl Basilio con la Àda …
… l’era própi viva la cuntràda!
Dopo marènda òl fée s’èl voltava,
iscè ca da tuti li part bée ‘l secava,
e quanda sül tardi l’era sèch da mac’,
üu a la òlta se partiva còi campàc’ …
…òl Bèrto, la Marièta, la Ida e ‘l Pietro di Freràc’!
Deréet a li cà, i pràac’ i è ‘mpée,
se fava la gróva par portàa gió ‘l fée:
ecco le piena, curìi ca l’è ùra …
… e tüc’ i rèdes i ghe salta sü sùra!
Òl fée ‘ndèla masù ‘l vava spandùut:
òl Valdo di March, te le cunusùut?
Con la Silvia, la Brüna e ‘l Bóndi,
de gran fadighi i n’à fac’ a óndi!
Anca òl Bepo e la Emma di Brüna
i confondeva ol sùul con la lüna:
ensèma a la Dina, òl Sergio e l’Antònia,
sempre a fàa mestéer sensa parsimònia!
Chèl da laoràa come bésti, l’éra destìno:
òl Renso con l’Enrica, la Sandra còl Pepìno,
i à fac’ de li gran fadighi e di gran strüsc:
finìit réet a fée, i cuminciava a fàa patüsc!
Parché quasi tüc’ ‘na vaca i tegnéva,
òl Nilo e la Dirce aretüra òl lac’ i vendéva;
e li fémmi iera li pusé bravi a cagiàa,
li fava fòrmai bùu e tèndro da maiàa …
… porteghèn èn tochèl al Fónsi da sagiàa!
Dàghen èn tochèl a ca ‘l Gioanìi,
come ‘l Batista, tanto bunàsc,
e al póor Giubèrt di Pelusìi,
ca ‘l me tegneva sóta ‘n bràsc!
La muìgeva la vaca con la sadèla
anca la Lina di nòs Ciapèla,
e la culava òl lac’ col culìi,
ensema al Lino di Paulìi,
‘ntàat ca la Livisa la pizzava òl flugglàa
par viàa su vargót da maiàa,
e doposcièna al ghè piaseva cuntàla
con la mia mama ca l‘andava a truàla:
sempri su stóri de pùra la vava a finìi
…e iscè de nòc’ mi stentavi a durmìi!
Fra li tati persóni ca ma ulüut bée,
chìsti de sücür pós ca lagàa ‘ndrée:
la mia zia Enia con la Pierina,
òl zio Franco e la zia Pina,
ca sèmpre i vegneva a vaidàa
par ògni mestéer ca ghéra da fàa!
Adès li rivi dèl Bośàgia Végia li ghé na ca pü de pràac’ gnè de tèrmen: tüt l’è ‘ndàc’ a bósch!
Se sènt ca pü martelàa li fòlsc, gnè mulàli con la préda; se vit ca pü gèet che rampa coma càori sü par li rivi còi campàc’, se sènt ca pü la mùseca de mila óos che se cór réet ‘… nòma òl rümóor di tratóor, granc’ e poténc’ coma chi ca se dupèra èn Pianüra Padana!
Iè rèstàac nòma i pràac ‘ndèl piàa, i ünech ca se pó segàa sensa fadica!
Al ghéva resù òl Luigi de la Eva: i è viàac’ scià scàrs i mac’ al Bośàgia!!!
tràpola
(tràpoli), s.f.
trappola, tranello |òl ràt l’è itè ‘n dela tràpola = il topo è dentro la trappola
El cuntadìi e i bao
Il contadino e gli insetti
El cuntadìi e i bao
'N meśerù ca'l pödeva ca idìi i bào,
l'hà tràc' fò ol velé sǜ 'ndi frao.
A chèla àcqua sutìla e mortàal,
lè ca scampàat gnàa 'n'animàl.
Prǜma iè morc', trà dolóor e tormént,
lümàghi, grìi e farfàli tüc' inocént.
Bào ǜtei, bào bùu,
calaurù, vespi, avi e budùu.
Ma bào e cagnù, i lè sà àa i càa,
ca par tàac' animài lè 'l sò maiàa,
li lüśérti e i üsèi,
àa chìi ütei e àa béi,
ca ià maiàat chìs-c' bào 'ndi òorc’,
iè crodàac' gió bàs sǜbet mòrc'.
Ma 'n se gn'amò ruàat ala fìi dèla filógna;
la mòrt lè scià: a chìi la ghè tuca lè 'n rógna!
I sciàt, fringuèi, müsràgn,
leguèer, bènoli e pò ai ràgn,
iè morc' tǜc’, sènsa 'n lamèet.
Ol contadìi adès l'è contèet,
sènsa pǜ üsèi, farfàli e bào,
iscé ai crès pǜsé béi i sṍö frao.
Ma la móràal pürtròp l'è divèrsa,
chìi velée ca l'agricoltóor 'l vèrsa,
i fà ca màal nóma ai bào, lumagòc'
leguèer, üsilìi e lambaròc’;
Mè'i trua, al giüri, 'ndèl piàt
e 'ndèl stómech, ca l'è ca adàt
a soportàa chèl "cundimènt'"
ca lè tosèch e 'nvadènt!
Da tǜt chèsto al dipènt 'l finaal:
"Ai animai fàc ca dol màal,
sà te ölet vìif 'na vìta sücüra,
'ndèla nòsa bèla natüra".
Se 'l castàa al fiórìs de màc’...
Se il castagno fiorisce in maggio produce tante castagne, se fiorisce in giugno ne produce poche